“King of fruits”

พันธุ์ทุเรียน
สายพันธุ์ทุเรียนของไทยมีมากถึง 227 พันธุ์ สามารถจำแนกเป็นกลุ่มได้ 6 กลุ่ม คือ
1. กลุ่มกบ ประกอบด้วย 46 สายพันธุ์ย่อย เช่น กบชายน้ำ กบตาขำ กบแม่เฒ่า กบตาสาย
2. กลุ่มลวง ประกอบด้วย 12 สายพันธุ์ย่อย เช่น อีลวง ชะนี แดงรัศมี
3. กลุ่มก้านยาว ประกอบด้วย 8 สายพันธุ์ย่อย เช่น ก้านยาววัดสัก ก้านยาวพวง
4. กลุ่มกำปั่น ประกอบด้วย 14 สายพันธุ์ย่อย เช่น กำปั่นตาแพ กำปั่นเนื้อขาว กำปั่นพวง หมอนทอง
5. กลุ่มทองย้อย ประกอบด้วย 14 สายพันธุ์ย่อย เช่น ทองย้อยเดิม ทองย้อยฉัตร
6. กลุ่มเบ็ดเตล็ด เป็นกลุ่มทุเรียนที่ยังไม่สามารถจำแนกกลุ่มไม่แน่ชัด ประกอบด้วย 81พันธุ์
ทุเรียนมีการแพร่เข้ามาในแถบภาคกลางในสมัยปลายอยุธยาจนถึงช่วงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีหลักฐานปรากฏในหนังสือพฤกษา และสัตวาภิธาน ของพระยาศรีสุนทรโวหารที่กล่าวถึงพันธุ์ทุเรียนไว้ 68 พันธุ์
ที่มา : สืบศักดิ์ นวจินดา (2510)(1)

พระยาแพทย์พงศาวิสุทธาธิบดี (สุ่น สุนทรเวช) ได้อธิบายถึงประวัติทุเรียนในหนังสือพิมพ์กสิกร ปี พ.ศ. 2492 ว่า การแพร่กระจายทุเรียนเข้ามาในกรุงเทพมหานครหรือภาคกลางเริ่มมาจากจังหวัดนครศรีธรรมราช ประมาณปี พ.ศ. 2318 และชาวบ้านเริ่มทำสวนทุเรียนครั้งแรกในตำบลบางกร่าง บริเวณแถวคลองบางกอกน้อย ในช่วงปี พ.ศ. 2397 โดยในช่วงแรกนิยมปลูกด้วยเมล็ด แต่ต่อมานิยมปลูกด้วยกิ่งตอน ซึ่งมี 3 พันธุ์ที่นิยม คือพันธุ์อีบาตร พันธุ์ทองสุข และพันธุ์การะเกด
ลักษณะทางพฤกษศาตร์

ลำต้น
ทุเรียนเป็นไม้ขนาดกลางถึงใหญ่ มีลำต้นสูง 20-40 เมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 50-120 เซนติเมตร มีอายุได้นานกว่า 80-100 ปี หรือมากกว่า เปลือกลำต้นมีสีเทาแก่ เปลือกแข็งเป็นสะเก็ด และแตกเป็นทางยาว ลำต้นมีเนื้อไม้ค่อนข้างอ่อน ไม่นิยมนำมาแปรรูป แต่อาจใช้สับเป็นไม้เพาะเห็ดหรือใช้ทำปุ๋ยได้ กิ่งแขนงมีลักษณะกลม และเล็ก กิ่งอ่อนมีสีน้ำตาลเทาหรือสีทองแดง
ทรงพุ่มทุเรียน มี 3 แบบ ได้แก่
– ทรงพุ่มสีเหลี่ยม ได้แก่ พันธุ์ก้านยาว
– ทรงพุ่มรูปกรวยคว่ำ ฐานกว้าง ได้แก่ พันธุ์ชะนี
– ทรงพุ่มรูปกรวยคว่ำ ฐานแคบ ได้แก่ พันธุ์กบต่างๆ

ดอก
ดอกทุเรียนมีลักษณะเป็นช่อ และเป็นดอกสมบูรณ์เพศ แทงออกตามตาของกิ่งที่แยกออกจากลำต้น ดอกระยะแรกมีลักษณะเป็นตุ่มเล็กๆสีน้ำตาลเข้ม แล้วค่อยเจริญเป็นดอกตูม ดอกจะประกอบด้วยกลีบเลี้ยง กลีบรองดอก และกลีบดอก ด้านในดอกมีเกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมีย ดอกแต่ละช่อมีดอก 5-30 ดอก
– กลีบเลี้ยง เป็นกลีบชั้นนอกสุดของดอกทุเรียน มีสีน้ำตาลอมเขียว โดยขณะดอกอ่อนหรือดอกตูม กลีบเลี้ยงนี้จะหุ้มดอกไว้หมด เมื่อดอกบานออก กลีบเลี้ยงจะแยกเป็นแฉก 2-3 แฉก
– กลีบรอง เป็นกลีบชั้นกลาง มีสีขาว ชาวบ้านเรียกว่า หม้อตาล เพราะมีลักษณะคล้ายคลึงกับหม้อตาลโตนด บริเวณฐานมีลักษณะเป็นกระเปราะโปร่ง เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5 ซม. ซึ่งเป็นบริเวณที่เก็บน้ำหวานของดอก กลีบจะมีสีขาวอมน้ำตาลหรือเป็นสีเหลือง
– กลีบดอก มีลักษณะมน สีขาวนวล เรียงซ้อนกันเล็กน้อย กลีบดอกจะมีประมาณ 4-5 กลีบ
ผล และเมล็ด
ผลทุเรียนจัดเป็นผลเดี่ยว ผลมีหลายแบบ อาทิ กลม กลมรี ก้นป้าน ผลมีเปลือกหนา และเป็นหนามรูปปิรามิด ผลมีลักษณะเป็นร่องเหลี่ยม เรียกว่า “พู” ด้านในประกอบด้วยเมล็ด และเนื้อหุ้มเมล็ดที่มีสีต่างๆ ตั้งแต่สีขาวเหลือง เหลืองอ่อนจนถึงสีจำปา แต่ละพูมี 1-3 เมล็ด ส่วนเมล็ดมีรูปร่างคล้ายรูปหัวใจ ขนาดเมล็ดใหญ่ มีสีต่างๆ ตามพันธุ์ เมล็ดแก่จัดมีสีน้ำตาลอมเหลืองหรืออมแดง

สรรพคุณทุเรียน
รากทุเรียน (รสขมอมฝาด)
– ช่วยลดไข้
– รักษาอาการท้องร่วง
ใบทุเรียน (รสขมอมฝาด)
– ใช้บรรเทาอาการไข้
– แก้ดีซ่าน
– ช่วยขับพยาธิ
– ช่วยรักษาแผล แก้แผลมีน้ำหนอง

เนื้อทุเรียน (รสหวาน และออกร้อนเล็กน้อย)
– ช่วยบรรเทาอาการจุกเสียด
– ช่วยบำรุงกำลัง ให้พลังงาน และความร้อนแก่ร่างกาย
– ช่วยพักฟื้นจากโรคหรือหายจากบาดแผลได้เร็ว
– รักษาโรคผิวหนัง
– ช่วยให้ฝียุบ และแห้งเร็ว
– ช่วยขับพยาธิ

พันธุ์แบ่งตามน้ำหนัก และขนาดผล
1. ทุเรียนพันธุ์เบา
พันธุ์ที่มีชื่อเสียง ได้แก่ พันธุ์ชะนี พันธุ์กระดุมทองเป็นพันธุ์ที่ตกผลเร็ว ระยะปลูกระหว่างต้นหรือแถวประมาณ 10 x 10 เมตร ระยะเวลาตั้งแต่เริ่มปลูก (กิ่งตอน) ถึงให้ผลผลิตใช้เวลาประมาณ 4-6 ปี จึงทำให้มีผลผลิตออกสู่ตลาด ก่อนดอกจะเริ่มผลิประมาณ 163 – 165 วัน ผลจะแก่เก็บได้ในช่วงเดือนพฤษภาคม

4. พันธุ์ก้านยาว
พันธุ์นี้ต้นมีลักษณะ เป็นทรงกรวย กิ่งขนานกับพื้นดิน กิ่งยาว และทิ้งกิ่งง่าย ใบมีขนาดใหญ่ ปลายใบกว้างสอบมาทางโคนใบปลายใบสอบแหลม ผลมีทรงกลม และสั้น ด้านก้นผลกลมใหญ่ ด้านขั้วผลมน มีก้านผลยาว และยาวมากกว่าพันธุ์อื่นๆ ไหล่ผลกว้างเรียวไปทางก้นผล พูไม่เห็นเด่นชัด พูเต็มทุกพู ผลค่อนข้างใหญ่ มีนํ้าหนักตั้งแต่ 1.5 – 4.5 กิโลกรัม ผิวของผลมีสีเขียว หนามเล็กถี่สั้นสม่ำเสมอทั้งผล เนื้อละเอียด เนื้อสีเหลือง เนื้อไม่หนา ให้รสหวานมัน กลิ่นไม่แรงมาก มีเมล็ดมีมาก และค่อนข้างใหญ่ เป็นพันธุ์ที่ไม่ทนต่อโรครากเน่าโคนเน่า
——————————————————————————————————-
เอกสารอ้างอิง
สืบศักดิ์ นวจินดา, 2510. การสำรวจพันธุ์ทุเรียนในจังหวัดปราจีนบุรี.
มหาวิทยาลัยมหิดล คณะเภสัชศาสตร์. ทุเรียน…ราชาแห่งผลไม้. ออนไลน์.